Symbolika prezentów w Chinach

Podarował mi bukiet róż, to koniec naszego związku.

O symbolice prezentów w Chinach.

Kwiaty, buty, zegarek, 4 imbryczki do herbaty – to zaledwie kilka pozycji z czarnej listy prezentów dla naszego chińskiego przyjaciela. Co zatem kupić, i co ważne, w jakiej ilości? Poniższy artykuł zawiera zarówno najlepsze pomysły na prezenty, jak i największe błędy popełniane przez Europejczyków w tej dziedzinie.

Chińczycy mają bardzo odmienne podejście do niektórych dźwięków, zwrotów i zachowań ze względu na fonetyczny charakter swojego języka. Pewne sylaby, różniące się w zapisie znakowym, są wymawiane podobnie. Pozornie ciepłe słowa mogą zostać skojarzone z bardzo negatywnymi i wrogimi. Z tego względu Chińczycy często posługują się kalamburami. Widoczne jest to także podczas obdarowywania kogoś prezentami.

Za budową dobrych relacji i kontaktów z Azjatą często stoją odpowiednio wybrane podarki. W tamtejszej kulturze jest to niemalże ceremonią, jednak nawet najlepiej wychowany, najbardziej kulturalny Europejczyk nieznający „reguł” dawania Chińczykowi podarków nie uniknie faux pas, jeśli nie będzie świadomy chińskiej symboliki.

Czym obdarować bobasa, by nie urazić rodziców

Najlepiej kupić „biżuterię”, która zabrzęczy wraz z ruchem dziecka. Sprawdzą się jadeitowe czy srebrne bransoletki i naszyjniki. Dobrym pomysłem, tutaj bez niespodzianki, są także ubranka, zabawki czy przybory piśmiennicze. A co z przyszłymi mamami? Ciężarnym paniom kupuje się owoce podobne do liczi – longan – oraz nasiona lotosu. Połączenie ich nazw w języku chińskim to życzenie rodzicom dziecka płci męskiej.

Ona temu winna, ona temu winna… lucky bamboo dostać powinna

Najlepszy weselny bukiet dla pary młodej powinien składać się z lilii, peoni czy orchidei. Z tych trzech najbardziej odpowiednie będą te pierwsze – lilie (ihé), ponieważ ich chińska nazwa brzmi tak samo, jak część powiedzenia: „szczęśliwy związek zawarty na 100 lat” (inián hǎo hé)1. Wyżej wymieniony lucky bamboo wiąże się z wyrażeniem życzenia szybkiego awansu w pracy parze młodej1.

Jest jednak pewien szczególny rodzaj prezentu. Sprawdzi się on nie tylko na weselach, lecz i na urodziny czy podczas obchodów Nowego Roku. Prezentem tym jest tzw. czerwona koperta1. Skąd właśnie ten kolor? Ponieważ czerwony kojarzony jest ze szczęściem i pomyślnością. Do niej wkłada się pieniądze. Przyjmuje się, że kwota nie powinna być niższa od sumy, jaką państwo młodzi płacą za gościa. Należy pamiętać o dwóch zasadach. Pierwsza: należy unikać sumy, w której występuję cyfra 4, ponieważ jej wymowa brzmi podobnie do wymowy słowa „śmierć”. Po drugie, w dobrym tonie będzie podarowanie kwoty, która jest wielokrotnością liczby 8. Cyfra ta, podobnie jak kolor czerwony, symbolizuje pomyślność. Kwota powinna być także okrągła. Nawiązuje to do związku rodzin. Warto też zadbać o to, by banknoty były nowe i niepogniecione1.

Jeżeli nie planuje się odwdzięczyć prezentem, należy koniecznie wysłać wiadomość z podziękowaniem.

Owocowe Love

W Chinach, jeszcze bardziej niż w innych krajach, mile widzianym prezentem będzie jedzenie1. Słodycze, sezonowe lub regionalne przysmaki, grzyby i owoce są najbardziej pożądane4. Chińczycy uwielbiają herbatę, jednak będą zdegustowani, jeśli otrzymają herbatę liściastą, jaśminową czy tę typu pu erh. Wróćmy jednak do owoców. Gruszka, w Polsce kojarzona z latem i ogólnie radością, w Chinach dla kontrastu ma negatywny wydźwięk. Jej wymowa jest identyczna z częścią słowa „rozstawać się”.

Pozytywnie odbierany owoc to brzoskwinia. Nie tylko w Chinach, ale i w Japonii od wieków owoce te były czczone i traktowane jak relikwie. Uznawano je za symbol długowieczności, wiosny, młodości i szczęśliwego małżeństwa. Przypisywano im także moc ochronną. Brzoskwinia to jeden z trzech błogosławionych owoców buddyzmu, obok cytryny i granatu.

Kolejna istotna kwestia związana z owocami to ilość. Najlepiej podarować ich parzystą liczbę, więc zamiast kupować 9 brzoskwiń, lepiej zdecydować się na 8 lub 10.

Odwiedzając przyszłych teściów, to winogrono będzie mieć pierwszeństwo, a właściwie alkohol z niego wytwarzany, czyli wino. Alkohol ten wiąże się z szacunkiem, jaki chce się okazać obdarowanemu. Dobrze też dokupić do niego korkociąg. Chińczycy będą pod wrażeniem praktyczności prezentu i kreatywności gościa. Generalnie warto zdecydować się na kupno użytecznych prezentów, które przydadzą się całej rodzinie.

Time’s up! Zegarki i inne zakazane prezenty

Prezentem, którego trzeba się wystrzegać to zegarki każdego rodzaju ze względu na wymowę kojarzoną z „oddawaniem czci zmarłemu”. Podarowanie zegarka będzie się zatem wiązało z niejako ze zwiastunem śmierci – odliczaniem czyichś dni czy godzin. Najgorsze co można zrobić, to podarować taki właśnie upominek na urodziny…

Znajomemu, a tym bardziej ukochanemu nie możemy sprezentować parasolki1. Tutaj ponownie w grę wchodzi podobieństwo wymowy, jednak tym razem, nie będzie to niejako życzenie śmierci, lecz rozstanie się z kimś, separacja. Takim podarkiem damy do zrozumienia, że kolejne spotkanie nigdy nie będzie miało miejsca.

Książki nie będą odpowiednim upominkiem, jeśli Twój przyjaciel pochodzi z Hongkongu lub Makau. „Książka” w kantońskim wymawiana jest podobnie do „straty”.

Należy stronić od wszelakich ostrych przedmiotów, tj. nożyce, noże, narzędzia do cięcia, które wskazują na chęć przecięcia, zerwania więzi. Tak samo jest w przypadku luster. Ze względu na ich kruchość i łamliwość, nie są one polecanym prezentem. Oprócz tego, lustra uważane są za swego rodzaju wabiki złych duchów2.

A propos przedmiotów ostrych. Według feng shui rzeczy o ostrych krawędziach, mające kanty, szpice lub kolce (róże tak uwielbiane przez kobiety prawie na całym świecie) wytwarzają złą energię, która może doprowadzić do zerwania więzi międzyludzkich1.

Chusteczki i ręczniki kojarzone są ze śmiercią i pogrzebami1. Podobnie jest z czerwonymi i białymi kwiatami, szczególnie z tymi z długimi łodygami i kolcami. Mimo swej popularności na Zachodzie, szczerze odradzam róże i chryzantemy. Czy w takim razie Chinki nigdy nie dostają kwiatów od ukochanego? Oczywiście, że nie. Kwiaty, które symbolizują głębokie uczucia, miłość to różowe róże pozbawione kolców. To one mogą umocnić związek.

Dobrą energię nie będą się sławiły i buty. Kiedy kupimy je w prezencie naszej drugiej połówce, może ją to sprowokować do odejścia, zostawienia dotychczasowego wybranka czy wybranki2.

Z drugiej strony osoba ośmieszy mężczyznę-męża kupując mu kapelusz, zwłaszcza zieloną czapkę. Kupno tej części garderoby będzie wskazywać na niewierność jego żony2.

Czy w takim razie istnieje przedmiot, który sprawi przyjemność, a przynajmniej nie obrazi mieszkańca Chin?

Oczywiście, że tak i wcale nie musi być to zmyślny przedmiot. Zadziwiające, jak proste i niedrogie prezenty sprawią im najwięcej radości. Zacznę od osób starszych. Będą przeszczęśliwi, jeśli dostaną laskę1. Laskę, która ułatwi im poruszanie i odciąży nogi. Prezentem odpowiednim dla Chińczyka w każdym wieku będzie gra towarzyska, tj. szachy czy znany nam dobrze mahjong1. Ten drugi mimo swej pozornej niewinności, często grany jest jako gra hazardowa. Gdy jesteśmy już przy uzależnieniach. Papierosy też sprawdzą się jako prezent. Szczególnie wtedy, gdy obdarowującemu zależy na podniesieniu swego statusu2. Papierosy są powszechne w Chinach, jednak te najlepsze gatunkowo są niewyobrażalnie drogie w porównaniu z zachodnimi cenami.

Wróćmy jednak do prezentów dla każdego. Nie ma nic bardziej chińskiego w typowym urządzeniu mieszkania, jak amulety i figurki, które wedle tradycji zapewniają powodzenie w różnych dziedzinach życia i ochronę przed złem. Na przykład postać mężczyzny trzymającego na rękach dziecko sprowadza na domowników bogactwo i dostatek finansowy. Starzec trzymający w rękach brzoskwinię to amulet na długowieczność. Z kolei mężczyzna trzymający w dłoniach laskę będzie pomagał w osiągnięciu sukcesu zawodowego. Oprócz ludzkich, istnieją też zwierzęce symbole: smok obronny – strzeże pokoju domowego, dwie ryby – przyciągają dobrobyt, a żaba siedząca na stosie monet – bogactwo3.

Podarunkowy savoir-vivre w biznesie

Pierwszą rzeczą, o której należy pamiętać, to zrujnowanie zaprzyjaźnionej firmie niespodzianki, czyli wcześniejsze powiadomienie chińskiego biznes-partnera, zazwyczaj przez niższy szczebel, o chęci wręczenia prezentu3.

Należy także pamiętać, że prezent nie sprawdzi się przy każdej najmniejszej okazji. Zatem jeśli idziemy po prostu w odwiedziny i koniecznie nie chcemy przyjść z pustymi rękami, sprawdzą się owoce, tj. jabłka czy pomarańcze2.

Obcokrajowcy powinni wiedzieć, że Chińczycy przez grzeczność mówią rzeczy, których nie mają na myśli. Kiedy otrzymują prezent, nie mogą go tak po prostu przyjąć. To byłoby zbyt łatwe. Często udają, że go nie chcą odsuwając prezent ręką i okazująca zakłopotanie. Zawsze jednak odmawiają, wg Chińczyków w najlepszym tonie jest odmówić 3 razy przez przyjęciem prezentu. Po każdym: –Nie musiałeś. Zatrzymaj to dla siebie czy –Mam tego dużo w domu, osoba która daje prezent powinna pozostać niewzruszona i nalegać na przyjęcie prezentu. Nie powinna nas zaskakiwać także wylewna wdzięczność Chińczyka po przyjęciu podarku3.

Wręczenie prezentu chińskiemu znajomemu lub partnerowi biznesowemu może być dobrym, ale też ryzykownym pomysłem. W świecie biznesu podarek należy wręczyć po podpisaniu umowy/zakończonych negocjacjach – w przeciwnym razie prezent odebrany zostanie jako łapówka4. Chińska tradycja zakłada, że adresat nie będzie zachłanny, a obdarowanie go prezentem będzie na miejscu jedynie wówczas, gdy obdarowywany naprawdę wykroczy poza ramy tego, co zostało wcześniej ustalone3. Czasami lepiej dać prezent firmie, niż osobie prywatnej, by nie umniejszyć czy ewentualnie nie obrazić szefa przed jego współpracownikami. Gdy chcemy pozostać neutralni i pewni, że nie urazimy niczyich uczuć, warto wręczyć akcesoria związane z naszą firmą, regionem czy krajem. Z drugiej strony trzeba mieć na uwadze wartość prezentu. Gdy będzie za tani może to urazić partnera, zaś zbyt drogi zostanie potraktowany jako łapówka. Dobrym pomysłem będą: albumy ze zdjęciami, markowe pióro, dobry kalkulator, koniak, telefon komórkowy czy droga zapalniczka5. Podobne prezenty w Chinach podkreślają status.

Robiąc prezent biznes-partnerowi nie wolno zapomnieć o jego małżonce. Tutaj sprawdzą się czekoladki lub koniak5.

Ciekawą różnicą kulturalną jest też zakaz fotografowania ceremonii wręczania prezentów.

Obdarowywanie to w Chinach tzw. two-way business, co oznacza, że kurtuazja wymaga rewanżu. Osoba, która otrzymuje prezent powinna się zrewanżować w niedalekiej przyszłości. Ważne też, by rewanżowy prezent miał podobną wartość i by wręczyć go przy następnym spotkaniu. Nie trzeba od razu kupować prezentu, jeśli nie zbliża się żadne święto naszych przyjaciół. Można np. zabrać kogoś na obiad4. Jednak trochę niezręcznie będzie w sytuacji, gdy zaprosimy naszego znajomego/znajomą na następny dzień po otrzymaniu prezentu3. Może też zdarzyć się tak, że okazji do kolejnego spotkania nie będzie. W takim razie należy koniecznie wysłać podziękowanie.

Jeżeli jednak zdarzy się, że kupimy naszemu azjatyckiemu przyjacielowi upominek „o złej mocy”, można zniwelować jego potencjalne znaczenie czy działanie poprzez zapłacenie nam symbolicznej monety. Wtedy przedmiot ten zostanie przez Chińczyka uznany jako kupiony, a nie otrzymany.

W bardzo złym guście jest wręczanie dwa razy tego samego prezentu3.

Kiedy myślisz, że najgorsze masz już za sobą, teraz czas na zapakowanie prezentu

Upominek zawsze powinien być zapakowany.

Bardzo ważne w chińskiej kulturze jest znaczenie kolorów. Dlatego nie powinno pakować się w niebieski, czarny i biały papier – wszystkie te kolory wiążą się pogrzebami i żałobą. Natomiast kolorami pożądanymi są czerwony i zielony, które kojarzone są ze szczęśliwymi świętami oraz różowy, pomarańczowy i żółty. Ceni się także złoty i srebrny, głównie używane przy zdobieniu papieru2.

Obrazą dla Chińczyka będzie zawiązanie kokardy przy prezencie.

Ważny jest także sposób wręczenia prezentu – zawsze należy zrobić to obiema rękami3.

Teraz porada dla osób, które chcą przywieźć zapakowany już prezent do Chin. Najlepiej zrobić to dopiero w Chinach, ponieważ podczas podróży trzeba pokazać wszystko na granicy.

Okazji do wpadek nie ubywa. Kiedy odpakować prezent?

Z reguły prezentów nie otwiera się przy gościach, by w razie nietrafionego prezentu żadna ze stron nie straciła twarzy. Prezenty rozpakowywane są w zaciszu mieszkania lub po wyjściu gości. Kiedy to my otrzymamy upominek od Chińczyka należy zapytywać o pozwolenie na jego rozpakowanie. Podobnie, jak w przypadku dawania, prezent należy przyjąć oburęcznie 3.

Może się jednak zdarzyć, że ktoś poprosi obdarowanego o odpakowanie prezentu. Wtedy nie należy doszukiwać się drugiego znaczenia, lecz skupić się na samym przedmiocie.

Nie da się nie zauważyć, że Zachód różni się od Wschodu nawet w dziedzinie prezentów. Najlepszym sposobem na zrobienie dobrego wrażenia będzie wcześniejsze zapoznanie się z zasadami dotyczącymi wręczania upominków. Prezent, który nam wydaje się oczywisty i jako pierwszy przychodzi nam do głowy, w Chinach może przyprawić kogoś o ból głowy.

Pomimo większej tolerancji, szczególnie młodych Chińczyków, na otrzymywane prezenty od ludzi z Zachodu, warto upewnić się, że nie urazimy naszego znajomego ani nie narazimy na utratę twarzy przy jego/jej rodzinie. Nawet najszczersze intencje mogą zostać źle zinterpretowane, ponieważ nie pójdą one w parze z tradycją i kulturą chińską. Dlatego przed wizytą w Chinach należy zapoznać się z zakazanymi i pożądanymi upominkami. Może się również zdarzyć, że Twój oryginalny i egzotyczny prezent sprawi Chińczykowi wielce miłą niespodziankę.

Autorka: Marta Kramarczyk

Bibliografia:

1 http://centrumkulturyorientu.pl/index.php/kultura/ciekawostki/21-wreczaniepodarunkowwchinach

2 http://www.illuminantpartners.com/2012/09/28/gifts-china-what-to-give-avoid-infographic/

3 http://feelchinese.com/237/Czytanki_po_polsku/35/68/Kultura_Dawania_Prezentow_w_Chinach

4 http://chinaculturecorner.com/2013/10/30/giving-gifts-in-china/

5 http://traditions.cultural-china.com/en/14Traditions6080.html

Leave a Reply

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.