Chiński Nowy Rok

Rok Smoka

Dla Chińczyków obchody Nowego Roku to nie tylko szczególny czas w roku, ale i dość długi odpoczynek od pracy, studiów czy szkoły. To okazja, aby spotkać się z rodziną mieszkającą setki kilometrów od aktualnego miejsca zamieszkania. Mój przyjaciel Jangcy w zeszłym roku podczas Święta Wiosny – czyli Chińskiego Nowego Roku – po raz pierwszy od ostatnich świąt zobaczył się ze swoją rodziną. Stąd ten czas to bardzo ważny okres w kalendarzu i życiu Chińczyków, podobny do naszych świąt bożonarodzeniowych.

Setki kilometrów w podróży do domu

W tamtym roku Jangcy był jeszcze studentem mieszkającym z dala od bliskich. Opowiadał mi jak wyruszył w długą podróż do domu. Miał do przebycia ponad 1000 km (studiował w Haerbin哈尔滨 w prowincji Heilongjiang黑龙江, jego dom rodzinny mieści się w prowincji Henan). Bilet kupił z wielkim wyprzedzeniem bowiem w tym czasie (ogólnie w Chinach trzeba z wyprzedzeniem kupić bilet, aby dostać się na odpowiedni pociąg), samo wejście, a raczej upchanie się do pociągu wymaga nie lada umiejętności. Po wyczerpującej podróży szczęśliwie dotarł do rodzinnego domu.

Największe na świecie okresowe migracje ludności

Zatrzymajmy się teraz na chwilę i pomyślmy co niesie ze sobą ten czas? Wyobraźmy sobie miliony Chińczyków, którzy w jednym czasie postanawiają wyjść z mieszkania, pójść na lotnisko lub dworce kolejowe i autobusowe, aby dostać się na czas świąteczny do rodziny. Widzicie to? Te nie mające końca długie kolejki do kas, tłumy gdziekolwiek okiem sięgnąć… Z góry wygląda to jak miliony czarnych lekko drgających kropek w różnych kierunkach. Zapchane ulice, pociągi, tłok… Oto atmosfera przednoworoczna w Państwie Środka. Obrazek, który właśnie macie przed oczami – Święto Wiosny (chiński Nowy Rok) jest to okres największych w Chinach i na całym świecie okresowych migracji ludności liczonych w milionach.

A skąd wzięło się to święto?

Z czasów dynastii Shang商, kiedy składano ofiary bogom na koniec starego i początek nowego roku. Chyba w tym momencie wypada sięgnąć do skarbnicy chińskich legend. Słowo Nian年 we współczesnym języku chińskim oznacza słowo „rok”. Nie było tak zawsze. Pierwotnie była to nazwa potwora, który polował na ludzi tuż po nadejściu zimy. Pewnego dnia pojawił się stary człowiek (później okazało się, że był to bóg, który przyszedł ludziom z pomocą), który zaoferował potworowi możliwość połknięcia wszystkich drapieżników zamiast ludzi. Nian年 oczywiście przystał na propozycję. Ludzie odetchnęli z ulgą. Odtąd nie musieli obawiać się już o własne życie, a przy okazji Nian年 pozbył się z pobliża siedlisk ludzkich innych groźnych drapieżników. Przed opuszczeniem ludzi stary człowiek, ten sam, który cwanie pokierował ruchami smoka, powiedział, aby na koniec każdego roku przystrajano okna i drzwi czerwonym papierem.

Inna legenda, zbieżna do pierwszej, mówi także o Nian年. Z tą różnicą, że w tej wersji z bestią uporali się sami ludzie. Pewnej zimy stwór wkradł się do wioski. Mieszkańcy byli tą okoliczność przygotowani doświadczeniem poprzednich lat. Wszędzie porozwieszano czerwony papier, zapalono wszystkie światła i robiono hałas. Od tamtego momentu, aby uczcić zwycięstwo nad Nianem, ludzie co roku świętowali.

Kiedy Chińczycy obchodzą Nowy Rok?

Święto Wiosny przypada na pierwszy dzień pierwszego miesiąca księżycowego, często jest to miesiąc później niż w kalendarzu gregoriańskim. Pełny cykl trwa sześćdziesiąt lat i składa się z pięciu dwunastoletnich letnich cykli. Jako taką ciekawostkę dodam, że Chińczycy bardzo hucznie świętują swoje sześćdziesiąte urodziny – jako uczczenie zakończenia pełnego cyklu.

Jak wygląda świętowanie Nowego Roku w Chinach?

To piętnaście dni obchodów, podczas których każdy dzień ma swoje znaczenie. I tak np. Dzień Pierwszy jest dniem powitania bóstw niebios i ziemi. Piąty Dzień nazywa się Poo Woo i jest przeznaczony dla rodziny. Wówczas nie odwiedza się przyjaciół i nie przyjmuje gości bowiem mogłoby to przynieść nieszczęście. Siódmego Dnia wszyscy Chińczycy obchodzą urodziny.

Trzynastego Dnia je się posiłek na oczyszczenie organizmu. Piętnastego Dnia odbywa się tzw. Festiwal Lampionów, który kończy Chiński Nowy Rok.

Zwyczajem noworocznym jest także obdarowywanie dzieci pieniędzmi w czerwonych kopertach. Fu dao le福到了– to zwrot, który pojawia się na drzwiach większości chińskich domów i znaczy „przybyło szczęścia”. Na stole tradycyjnie powinny znaleźć się ryby i pierogi.

Wigilia Nowego Roku

Do dnia dzisiejszego wiele zwyczajów związanych z obchodzeniem tego dnia cieszy się popularnością, m.in.: kilka dni przed wigilią należy posprzątać dom oraz w sam dzień wigilii (dla Chińczyków oznacza to usuwanie starego i witanie nowego). Kiedy domownicy uporają się z porządkami przed domem przystępują do wieszania lampek i kartek z sentencjami. Następnie wszyscy domownicy zasiadają do uroczystej kolacji. W Południowych Chinach doufu豆腐(potrawa z ryby i sera sojowego) a w Północnych – pierożki na stole oznaczają, że rodzina będzie żyła w obfitości (w zależności od regionu pojawiają się różne potrawy i w różnej ilości). W tę noc nikt nie kładzie się spać (w tym dzieci). Przez całą noc ogląda się programy wyemitowane przez telewizję – w Chinach centralną stacją jest CCTV, czyli China Central Television Station. Dzieciom pozwala się grać w karty i wygrywać pieniądze. Wszyscy składają sobie życzenia, panuje miła, świąteczna atmosfera.

2012 to rok Smoka

Kiedy powiem „smok” większość z Was zapewne pomyśli o smoku wawelskim lub innych przerażających osobnikach ziejących ogniem i siejących spustoszenie. Być może pierwszym skojarzeniem będzie dla Was ciesząca się popularnością saga „Pieśń Lodu i Ognia” i smoki, których „matką” jest piękna Daenerys Targaryen. Jeśli sięgniemy do kultury Zachodu smoki symbolizują wszystkie najgorsze cechy moralne. Dla Chińczyków rzecz ta ma się diametralnie inaczej. W Państwie Środka są one uosobieniem nadnaturalnych mocy, dobroci, urodzaju czy godności. Smok chiński ma nawet swoja nazwę – longi. Jak wygląda? Ciało węża, pysk wielbłąda, łuski karpia, łapy tygrysa oraz szpony orła. Mieszkańcy Państwa Środka wierzą, że pierwszymi w historii ich państwa cesarzami były właśnie smoki. Miały przynosić ludziom szczęście, były mocno związane z wodą.
Na uroczystości noworocznej tańczony jest taniec smoka – człowiek lub grupa ludzi tańczy z kukłą smoka w takt muzycznego akompaniamentu wykonywanego na bębnach, cymbałach i gongach. W tym czasie na zewnątrz jest niesamowicie głośno, a wokół króluje czerwień mająca chronić wszystkich przed złem.

12 zwierząt chińskiego zodiaku

Chińczycy wierzą, że rok w którym się urodzili ma wpływ na osobowość. 2012 to rok smoka – jednego z dwunastu zwierząt chińskiego zodiaku.

Skąd wziął się chiński zodiak?

Jeden z moich znajomych Li – mieszkaniec Hong Kongu – odpowiedział tak na moje pytanie: „Jest taka chińska legenda… Dawno dawno temu, kiedy Chińczycy nie potrafili jeszcze mierzyć czasu Jadeitowy Cesarz zorganizował konkurs….”. Brały w nim udział wszystkie zwierzęta. Pierwsza dwunastka miała dostać zaszczyt zostania patronami kolejnych lat. Szczur dotarł pierwszy, wół drugi, trzeci tygrys, czwarty królik, piąty smok, szósty wąż, siódmy koń, ósmy baran, dziewiąta małpa, dziesiąty kogut, jedenasty pies, dwunasta świnia. I tak oto powstał chiński zodiak.

Jakie są smoki?

Artystycznie uzdolnione, bystre, emocjonalne, energetyczne, hojne, odnoszą sukcesy, są sumienne; skrupulatne; sentymentalne; szczęśliwe i wpływowe. Ich negatywne cechy życie w ciągłym niepokoju i pośpiechu, są głośne, samowolne, uparte, zrzędliwe, łatwo je rozdrażnić.

Kto ze sławnych ludzi był smokiem?

Al Pacino, John Lennon, Jimmy Connors, Salvador Dali, James Coburn, Joan of Arc, Pearl Buck, Freud, Walter Mondale czy Frank Sinatra.

Autor: Alicja Szulborska

Bibliografia:
Legendy spisane na podstawie ustnych opowieści przyjaciół z Chin – Jangcego i Li
„Tradicional Chinese Festivals. Spring Festival”: http://www.china.org.cn/english/features/Festivals/78322.htm
“Legenda o Wigilii Nowego Roku”: http://polish.cri.cn/chinaabc/chapter18/chapter180108.htm
„2000 – Lear of Dragon”: http://www.jadedragon.com/janfeb00/2000dragon.html

1 comment to Chiński Nowy Rok

Leave a Reply

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.