1. Wynikowa konstrukcja czasownikowa
czasownik akcji + przyrostek wynikowy
Często używane przyrostki wynikowe.
1a. Przyrostek wynikowe wyrażające zakończenie czynności.
完 wán
好 hǎo
1b. Przyrostek wynikowe wyrażające zakończenie czynności.
见 Jiàn – dostrzec, zauważyć (używany z czasownikami percepcyjnymi)
到 dào – osiągnąć cel
着 zháo- osiągnąć cel
错 cuò – popełnić błąd
饱 bǎo – napełnić
懂 dǒng – rozumieć
会 huì -wiedzieć
住 zhù – wbijać,
开 kāi – otwierać
够 gòu – wystarczająco
光 guāng – wykorzystać
清楚 qīng chu – być wyraźnym
干净 gān jìng – być czystym
1c.Często używane czasowniki wynikowe: czasownik akcji + przyrostek wynikowy
说 | shuō | Mówić | 说完 | Shuō wán | Konczyć mówić |
吃 | chī | Jeść | 吃完 | Chī wán | Kończyć jeść |
用 | Yòng | Używać | 用完 | Yòng wán | Użyć wszystko |
说 | Shuō | Mówić | 说好 | Shuō hǎo | Osiągnąć efekt po przez rozmowe |
听 | Tīng | Słuchać | 听见 | Tīng jiàn | Usłyszeć coś |
看 | Kàn | patrzeć | 看见 | Kàn jiàn | Zobaczyć cos |
闻 | Wén | Poczuć zapach | 闻见 | Wén jiàn | Wyczuć coś |
听 | Tīng | słuchać | 听到 | Tīng dào | Słuchać do momentu zrozumienia |
看 | Kàn | patrzeć | 看到 | Kàn dào | Zobaczyć coś |
闻 | wén | Poczuć zapach | 闻到 | Wén dào | Wyczuć coś |
买 | Mǎi | Kupować, rozglądać się | 买到 | Mǎi dào | zakupić |
找 | Zhǎo dào | szukać | 找到 | Zhào dào | znajdować |
买 | Mǎi | Kupować, rozglądać się | 买着 | Mǎi zháo | zakupić |
找 | Zhǎo | szukać | 找着 | Zhǎo zháo | znajdować |
睡 | Shuì | spać | 睡着 | Shuì zháo | zasnąć |
做 | Zuò | robić | 做错 | Zuò cuò | Źle coś zrobić |
写 | Xiě | pisac | 写错 | Xiě cuò | Źle cos napisać |
买 | Mǎi | Kupować, rozglądać się | 买错 | Mǎi cuò | Żle kupic |
用 | Yòng | używać | 用错 | Yòng cuò | Źle użyć |
吃 | Chī | jeść | 吃饱 | Chī bǎo | Najeść się |
看 | Kàn | patrzeć | 看懂 | Kàn dǒng | Czytać do momentu zrozumienia |
听 | Tīng | słuchać | 听懂 | Tīng dǒng | Słuchać do momentu zrozumienia |
学 | Xué | Uczyć się | 学会 | Xué huì | Uczyć się do momentu osiągnięcia wiedzy |
纪 | Jì | pamiętać | 记住 | Jì zhù | zapamiętać |
打 | Dǎ | uderzać | 打开 | Dǎ kāi | otwierać |
吃 | Chī | Jeść | 吃够 | Chī gòu | Zjeść wystarczająco |
问 | Wèn | pytać | 问清楚 | Wèn qīng chu | Pytać o coś aż do osiągnięcia jasności |
擦 | cā | wycierać | 擦干净 | Cā gān jìng | Wycierać coś aż do czystości |
洗 | xǐ | myć | 洗干净 | xǐ gān jìng | Myć coś aż do czystości |
Przykładowe zdania z czasownikami wynikowymi.
你吃饱了吗?
Nǐ chibǎo le ma?
Zjadłes wystarczająco?
吃饱了.
Chī bǎo le.
Tak. Zjadłem wystarczająco.
他说玩了.
Tā shuō wán le.
Skończył mówić.
Przyrostki wynikowe mogą odnosić się również do kierunku ruchu.
狗走进来了房间.
Gǒu zǒu jìn lái le fáng jiān .
Pies wszedł do pokoju.
2. Używanie partykuły 了 z czasownikami wynikowymi do wyrażenia ukończenia.
Przyrostek 了 występuje na końcu czasownika wynikowym po przyrostu wynikowym, aby wyrazić że czynność zostało zakończona a oczekiwany rezultat osiągnięty.
我吃饱了.
Wǒ chī bǎo le.
Najadłem się.
了 nigdy nie występuje pomiędzy czasownikiem akcji a przyrostkiem wynikowym.
Używanie partykuły 了z czasownikami wynikowymi, aby wyrazić nieukończenie lub brak rezultatu.
我没听懂.
Wǒ méi tīng dǒng.
Nie zrozumiałem. (słuchając)
3. Wskazywanie zdolności do osiągnięcia zakończenia lub zamierzonego skutku.
Wrostki 的 de i 不 bu.
的 de i 不 bu mogą pojawić się pomiędzy czasownikiem akcji a przyrostkiem wynikowym aby wyrażić że osiągnięcie skutku jest możliwe lub nie. Jeżeli 的 i 不 są używane w ten sposób określany je mianem wrostków.
的
我看得懂中国报纸.
Wǒ kàn de dǒng zhōng guó bào zhǐ .
Rozumiem chińskie gazety.
不
我看不懂中国报纸
Wǒ kàn de dǒng zhōng guó bào zhǐ.
Nie rozumiem chińskich gazet.
怎么
Użycie w w zdaniu 怎么 zěnme wskazuje, że skutek nie może zostać osiągnięty nie ważne, co podmiot robi.
我怎么学也学不会看汉字.
Wǒ zěn me xué yě xué bù huì kàn hàn zǐ .
Nie ważne jak się ucze nie mogę nauczyć się chińskich znaków.
得了 deliǎo, 不了 buliǎo
Aby wyrazić że podmiot jest lub nie jest w stanie wykonać jakąś czynność
Czasownik + 得了 – jest w stanie wykonać czynność
Czasownik + 不了 – nie jest w stanie wykonać czynności
我做得了那么多功课.
Wǒ zuò deliǎo nà me duō gōng ke.
Jestem w stanie zrobić tak dużo zadania domowego.
我用不料筷子.
Wǒ yòng bu liǎo kuài zi.
Nie jestem w stanie używać pałeczek.
Pytania o zdolności wykonania czynności.
吗 Ma
你用得了筷子吗?
Nǐ yòng de liǎo kuài zi ma.
Czy umiesz używać chińskie pałeczki?
Czasownik – przeczenie – czasownik
你用得了用不了筷子?
Nǐ yòng de liǎo yòng bu liǎo kuài zi.
Czy umiesz używać chińskie pałeczki?
Odpowiedzi.
Twierdząca.
Czasowniki+ 得了
用得了.
Przecząca.
Czasownik+不了
用不了.
Przyrostki wynikowe ze specjalnym znaczeniem.
掉 diào – odpadać, upadać, spadać
wskazuje ukończenie czynności, często posiada negatywne znaczenie, nie wystepuje z 得, 不.
忘掉 wàn diào
我忘掉了我是谁.
Wǒ wàng diào le wǒ shì shéi.
Zapomniałem, kim jestem.
丢掉 diū bào – zgubić
我的钱包 丢掉了.
Wǒ de qián bāo diū diào le.
Zgubiłem portfel
得及 dejí i 不及 bují
及 – Być w stanie wykonać czynność na czas.
来得及 – być w stanie przyjechać na czas
来不及 – nie być w stanie przyjechać na czas
得起 deqǐ i 不起 buqǐ
起 pozwolić sobie na
吃得起 – być w stanie pozwolić sobie na zjedzenie czegoś
吃不起 – nie być w stanie pozwolić sobie na zjedzenie czegoś
住得起 – być w stanie pozwolić sobie na zamieszkanie gdzieś
住不起 – nie być w stanie pozwolić sobie na zamieszkanie gdzieś
上 shàng
ma specjalne znaczenie kiedy występuje z czasownikiem 考
考上 kǎo shàng – zdać egzamin
考的上 kǎo deshàng – być w stanie zdać egzamin
考不上 kǎo bushàng – nie być w stanie zdać egzamin
我想我一定考得上.
Wǒ xiǎng wo yī dìng kǎo deshàng.
Mysle ze jestem w stanie zdać egzamin.
不定 budìng
说不定 Shuō budìng – może
今天你有财富,说不定明天就没有了
Jīn tiān nǐ yǒu cái fù ,shuō budìng míng tiān jiù méi yǒu le.
Dzisiaj jesteś bogaty a jutro możesz tego nie mieć.